Grip gibi başlayan ve çeşitli kanamalar sonucu ölüme yol açan Ebola virüsü nedir? Ebola belirtileri nelerdir? Ebola nasıl bir hastalıktır? Ebola hastalığı nasıl tedavi edilir, tedavisi var mıdır? Tüm bu soruların cevaplarını ve sağlık konusundaki diğer sorularınızın cevabını bulabilirsiniz.

Ebola virüsü, insanlarda ve insan dışı primatlarda viral hemorajik ateş şeklinde ciddi hastalık formlarına yol açan virüstür. Dünya Sağlık Örgütü tarafından 4. Risk Grubu Patojen olarak kabul edilmektedir. Tanımlanabilen üç Ebola virüsü vardır. Bunlar, Ebola Sudan, Ebola Reston,Ebola Fildişi Kıyısı'dır. Çok tehlikeli bir virüstür. İshal, kanama, deri döküntüleri ve yüksek ateşe neden olur. Adını, Afrika'daki bir nehirden alır. Bulaşıcıdır. Kontrol altına alınmazsa salgınlar görülür. Ebola virüsü, ipliksi yapıda, yaklaşık 80 nm boyundadır. Genetik materyali RNA'dan oluşur.

Ebola Hemorajik Ateşi (EHA) ağır, sıklıkla ölümle seyreden insanlarda ve primatlarda (Maymun ve Şempanzeler) görülen ve 1976 dan beri bilinen bir hastalıktır. Kongo'daki bir nehre hitaben Ebola adı verilmiştir. Filavoviridae ailesinden bir RNA virüsüdür. 4 türünden 3'ü tanımlanmıştır: (İnsanlarda hastalık yapanlar) Ebola-Zaire, Ebola-Sudan ve Ebola-Ivory Coast. Dördüncüsü Ebola - Reston primatlarda hastalık yapar.

Tabiattaki yeri tam olarak bilinmemesine rağmen, delillere dayanan genel fikir  Afrika özellikli bir hayvan kaynaklı olduğu düşünülmektedir. Ebola-Reston virüsü bir çeşit enfekte maymundan izole edilmiştir, bu virüs İtalya ve Amerika ya Filipinlerden gelmiştir. Bu virüs Kuzey Amerika gibi diğer ülkelerde bilinmemektedir.

Ebola SARS ya da grip virüsüne nazaran daha zor bulaşıyor ve havadan yayılmıyor. Hastalık, virüsü taşıyan bir hayvanın ya da hastanın kanına ya da ter, çiş ya da sperm gibi diğer vücut sıvılarına dokununca bulaşıyor. Cenazelerde bile, hastaları gömerken cansız bedenlere çıplak elle dokunulması virüsün bulaşmasına yol açabiliyor. Virüsün kuluçka süresi iki günden üç haftaya kadar sürüyor. Teşhisi ise kolay değil; zira ilk semptomlar gribi andırıyor.

İnsanların Ebola virüsüyle hastalanması sporadiktir. İnsanlar virüsü taşımazlar. Doğal rezervuarını bilemediği için hastalığın insanlarda nasıl salgın yaptığını da bilinmiyor. Buna rağmen ilk hastanın enfekte hayvan ile kontaminasyon sonucu hastalandığı zannediliyor. Bir kez birisi hastalandığı zaman, virüsü birkaç değişik yol ile diğerlerine bulaştırabilir, İnsanlar enfekte kişinin kanı veya sekresyonu ile direk kontaminasyon sonucu virüsü alabilirler. Aile veya arkadaşları arasındaki yakınlık, beslenme, uğraşlar veya diğer sebepler ile virüs arkadaşlar ve aileler arasında sıklıkla yayılabilir.

İnsanlar ayrıca enfekte sekresyon ile kontamine olmuş, iğne gibi bazı objelerle kontaminasyon sonucu da virüse maruz kalabilirler. EHA salgını ile nazokomial geçiş sıklıkla bağdaştırılmıştır. Bu, yukarıda tanımlanan iki yolu da içerir, fakat hastane veya kliniklerdeki medikal setlerle yayılımı tanımlar. Afrika da genelde hastalar maskesiz galoşsuz ve eldivensiz bakılmaktadır. Ayrıca tek kullanımlık olmayan şırınga veya enjektörlerin steril edilmeden sadece suyla yıkanıp tekrar tekrar kullanımı ile bir çok kişi enfekte olabilir. Virginia da havayoluyla maymundan maymuna Ebola-Reston virüsü geçişi olmuştur. Fakat hastane veya ev sakinlerinde bu tip bir geçiş tanımlanmamaktadır.

Hastalığın ilerleyen safhalarında, göz, burun, kulak, ağız ve rektumdan kan geliyor ve serum iğnesinin ciltte açtığı deliklerden kan akıyor. Temel olrak  vücuttan dışarı kan akması hastalığın en tanımlayıcı sendromu olarak görülüyor. Hastalığın başlangıç evrelerinde görülen ateş, kusma, ishal zaten başka birçok hastalığın da diğer tanımlayıcı sendromları olarak kabul ediliyor. Çoğu zaman hastalar kanama olduğu zaman ebola virüsü taşıdıklarını anlıyabiliyor ve ebola virüsü taşıyan insanlar en sonunda çoklu organ yetmezliğinden hayatlarını kaybediyor. Bunun en büyük nedeni ebola virüsünün vücuttaki beyaz kan hücrelerini hızla yok ederek bağışıklık sistemini çökertmesi ve insan vücudunun virüse karşı savaşamaz hale gelmesi sonucu organların iflas etmesi.

Ebola'nın ne kadar tehlikeli olduğunu anlamak için  2013 sonlarında Gine’de patlak veren son salgın incelendiğinde, Gine’de ilk kez görülenebola virüs daha sonra Sierra Leone ve Liberya’da, büyük kentlerin de dahil olduğu bir coğrafyaya yayıldığı görülüyor. Virüsün etkilediği bir kişinin uçakla Nijerya’ya gitmesinden sonra bu ülke de salgın olan yerler arasına girdi. Bugüne dek Gine’de 319, Liberya’da 129, Sierra Leone’de de 224 kişi eboladan öldü.

Son salgın şimdiye kadar görülen en ölümcül virüsü içeriyor.‘Zaire ebolavirus ‘ adlı virüs, bugüne dek enfekte ettiği insanların yüzde 79’unun hayatını kaybetmesine yol açtı. Salgının bu denli tehlikeli olmasındaki tek faktör virüsün yapısı da değil. Batı Afrika’da patlak veren ilk büyük ebola salgın olması nedeniyle, bölgedeki sağlık ekipleri yeterince eğitimli ve deneyimli değil. Dahası, Batı Afrika’da yaşayan insanlar, daha evvel salgına sahne olan Orta Afrika halkına göre daha fazla seyahat ettiğinden virüsün yayılmasına yol açıyor.

Ebola'nın nın tüm hastalardaki semptom ve bulguları aynı olmamaktadır. Bildirilen vakalar da görülen semptomların sıklığını göre aşağıdaki tabloda semptomlar belirtilmiştir.

Virüsle Enfekte olduktan sonraki birkaç gün içinde, Ebola Hastalarının Çoğunda görülen genel semptomlar, Yüksek Ateş, Baş ağrısı Kas Ağrısı, Mide Ağrısı.Güçsüzlük, Diyare olarak belirtilmiş ancak diğer semptomlara da yer verilmiştir. Bunlar, Boğazda acıma hissi, hıçkırık, raş, gözde kaşıntı ve kızarıklık, kan kusma, kanlı diyare'dir.

Virüsle Enfekte olduktan sonraki birkaç hafta içinde görülen semptomlar ise göğüs ağrısı, körlük, kanama, şok ve ölüm olarak belirtilmektedir. 

EHA için standart tedavi yoktur. Günümüzde destek tedavisi yapılmaktadır.Vücuttaki sıvı kaybını azaltmak için hastalar hemen seruma bağlanıyor. Sıvı - Elektrolit takibi oksijen takibi, kan basıncı takibi ve sekonder enfeksiyonlar için tedavi. Kikwit salgını esnasında sekiz hastaya EHA'lı iyileşmiş kişilerin kanı verilmiştir, bunlardan 7 si yaşamıştır.Çalışma grubunun küçük olması sebebiyle tedavinin etkinliği halen bilinmemektedir.

Ebola hemorajik ateşi nasıl önlenir?

Afrika da EHA önleminin bir çok zorluğu vardır. Ebola virüsünün doğal rezervuarlarının lokasyonu ve kimliğinin bilinmemesi sebebiyle önlem metotları birkaç tanedir. Hastalık varlığında, sosyal ve ekonomik şartlar epideminin yayılmasını sağlar bu sebeple halk sağlığı ile uğraşanlarının EHA vakalarını bir görüşte tanıması gerekmektedir. Ayrıca sağlık çalışanlarının diagnostik test imkanlarına sahip olması , vakaların izolasyonunu sağlayacak pratiğe ve sağlık çalışanlarının kendilerini koruma imkanlarına sahip olması gerekmektedir. Enfeksiyon kontrol önlemleri ; eldiven, özel koruyucu gözlük, maskı da içeren baştan aşağı giyilen özel koruyucu kıyafet giymeyi, Ebola hastalarının korunmasız kişilerle kontamine olmasından korunmayı ve tam sterilzasyon tekniği imkanlarını içerir. Tüm bu tekniklerin amacı; herhangi bir hastanın kan veya sekresyonlarıyla herhangi bir kişinin temasından kaçınmayı sağlamaktır. EHA'lı bir hasta ölürse ölmüş kişinin cesedi ile direk kontaminasyondan korunmak oldukça önemlidir. CDC sağlık çalışanlarının ihtiyaçlarını karşılayacak araçları hazırlamıştır. CDC WHO ile birlikte Afrika Sağlık Setindeki Viral HEMORAJİK Enfeksiyon Kontrolü başlığı altında hastanelere yönelik pratik kuralları geliştirmiştir. Bu, lokal olarak mümkün olan imkanları kullanarak Ebola gibi Viral Hemorajik Ateşin tanındığında sağlık açısından yapılması gereken prosedürleri ve hastane kaynaklı geçişlerin önlenmesi hususlarını tarif eder.Bir benzer test olarak Ebola şüphesi ile ölmüş olan vakalardan küçük deri örneklerinin alınarak retrospektif olarak tanınması metodunu geliştirmiştir.

Ebola'nın Türkiye'de görülme olasılığı nedir?

Afrika’da hızla yayılan virüs için Türkiye’deki yetkililerden henüz bir uyarı yapılmasada  Sadece Sağlık Bakanlığı Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürü Hüsem Hatipoğlu, Türkiye’den yurt dışına, özellikle de Afrika’ya seyahat edecek vatandaşların başta ‘Ebola virüs hastalığı’ olmak üzere bulaşıcı ve salgın hastalıklara karşı dikkatli olmaları konusunda uyarılarda bulundu. Afrika’dan Türkiye’ye seyahat eden kişiler için önlem alınıp alınmadığıysa bilinimiyor.

KAYNAK :  habervaktim.com